De beperkte rol van aandachtsconcentratie bij leren lezen

Leesproblemen en dyslexie worden het meest in verband gebracht met fonologische problemen, maar lijken ook samen te hangen met onder andere aandachtsconcentratie. De inhibitietheorie beschrijft aandachtsconcentratie vanuit een wiskundig perspectief, waarbij de reactietijden van herhaalde basale, geautomatiseerde taken als basis dienen voor het vaststellen van het niveau van de aandachtsconcentratie (van der Ven et al., 2017). Een voorbeeld van een dergelijke taak is de Aandachts Concentratie Test (ACT). Om de reactietijden van de ACT juist te registreren is het noodzakelijk dat de test zonder fouten gemaakt wordt. Uit eerder onderzoek bleek dat de aanname dat iedereen de ACT foutloos zou moeten kunnen afmaken, niet zonder meer geldt voor een groot deel van de leerlingen met dyslexie. Daarnaast bleek dat oefenen van de ACT niet leidde tot een verbetering van de prestaties op deze taak en ook niet tot een grotere vooruitgang tijdens de dyslexiebehandeling (Walda et al., 2022). Het huidige experiment heeft als doel te onderzoeken of deze aanname terecht was voor leerlingen zonder dyslexie en of de resultaten van het oefenen van de ACT verschillen tussen leerlingen met en zonder dyslexie. De resultaten van zes oefensessies met de ACT van 22 leerlingen met dyslexie uit het eerdere experiment werden vergeleken met die van 34 leerlingen zonder dyslexie op een reguliere basisschool. Beide groepen leerlingen werden, verdeeld over een experimentele conditie en controleconditie, twee keer getest om zo de effecten te onderzoeken van het oefenen met de ACT. Het meest in het oog springende resultaat was dat de leerlingen zonder dyslexie direct in staat bleken te zijn de ACT foutloos af te maken. Er zijn nauwelijks significante verschillen gevonden tussen experimentele condities en controlecondities; beide bleken vooruitgang te boeken op het technisch lezen van woorden en tekst, hoewel de vooruitgang in de groep leerlingen met dyslexie duidelijker was dan in de groep leerlingen zonder dyslexie. De belangrijkste conclusie luidt dan ook dat aandachtsconcentratie weinig betekenis lijkt te hebben wanneer het doel de vooruitgang in technisch lezen is. Geadviseerd wordt om leesonderwijs daarom juist te richten op de concrete taak van het technisch lezen en daarbij de aanbevelingen uit het meest recente Protocol Dyslexie Diagnostiek en Behandeling (Tijms et al., 2021) ter harte te nemen.

---

English abstract

The limited role of attentional skill in learning to read

Reading difficulties and dyslexia are most commonly associated with phonological problems, but also appear to be related to, among other things, attentional skill. Inhibition theory describes attentional skill from a mathematical perspective, in which the reaction times of repeated basic, automated tasks serve to determine the level of attentional skill (see van der van der Ven et al., 2017). An example is the Attention Concentration Test (ACT). To register the reaction times of the ACT correctly, it is required that the test is finished without making any errors. Previous research has shown that the assumption that everyone should be able to complete the ACT without errors is not necessarily true for a large proportion of children with dyslexia. In addition, it was found that practicing the ACT did not improve performance on this task, nor did it improve progress during dyslexia treatment (Walda et al., 2022). The present experiment aims to investigate whether this assumption was correct for children without dyslexia and whether the results of practicing the ACT task differ between children with and without dyslexia. The results of six practice sessions with the ACT task of 22 children with dyslexia from the previous experiment were compared with those of 34 children without dyslexia at a regular primary school in the Netherlands. Using a pretest-posttest control group design, the effects of practicing the ACT task were examined for both groups. The most striking result was that the students without dyslexia were immediately able to complete the ACT without errors. Hardly any significant differences were found between experimental and control conditions; both were found to make progress in word and text decoding, although the progress in the group of children with dyslexia was more obvious than in the group of children without dyslexia. The main conclusion is therefore that attentional skill seems to be of little interest when the goal is progress in decoding skills. Therefore, the advice is to focus on the bare task of decoding during reading instruction and to take into account the recommendations from the most recent Dyslexia Diagnosis and Treatment Protocol (Tijms et al., 2021).

Volledige tekst lezen (enkel abonnees)/Read full text (subscribers only)