Diverse perspectieven vanuit de klas op sociale participatie

De sociale participatie van leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften is de afgelopen decennia veelvuldig onderzocht. Opmerkelijk is dat veel van deze studies voornamelijk gaan over het functioneren van de klas en de leerkracht en leerlingen, en minder onderzoek is uitgevoerd samen met de directbetrokkenen van een klas. Het gevolg is dat er weinig bekend is over wat er in de klas gedaan wordt om sociale participatie te stimuleren en wat leerkrachten en leerlingen van deze strategieën vinden. In een recent promotieonderzoek is er vanuit het perspectief van 1) de leerkracht, 2) de leerlingen met gedragsproblemen en 3) de voorhanden empirische literatuur bekeken hoe sociale participatie gestimuleerd wordt en welke behoeftes er zijn om sociale participatie te verbeteren. Dit artikel presenteert diverse uitgevoerde studies en bevindingen vanuit de drie perspectieven. Op basis van de studies kunnen twee hoofdconclusies getrokken worden. De eerste conclusie is dat leerkrachten meer zouden moeten handelen vanuit de behoeften van een leerling, in plaats van te handelen op basis van de gedragsproblemen van de leerling. De tweede conclusie is dat het perspectief van de leerling onderbelicht is met betrekking tot het verbeteren van de sociale participatie in de klas. Het artikel sluit af met aanbevelingen voor orthopedagogen en beleidsmakers, om zodoende leerkrachten en professionals te ondersteunen om de sociale behoeften van leerlingen centraal te stellen in de vorming van onderwijs. Alleen zo kan de zorg geleverd worden om Passend Onderwijs ook daadwerkelijk passend te laten zijn voor iedere leerling.

---

English abstract

Through the eyes of the beholder: Unfolding social participation ‘from within’ the classroom

Despite the global attention to and acknowledgement of the social justice of students with special educational needs and disabilities, little is known on how social participation ‘from within’ the classroom is approached and what teachers and students think of the applied approaches. In order to unfold how social participation is facilitated ‘from within’ the classroom, a variety of studies have been conducted as part of a dissertation study. The aim of this dissertation was to explore the perspectives of regular, primary teachers (1), students living with social-emotional and behavioural difficulties (2) and present the insides from the empirical, research literature (3). In this article, the three classroom perspectives will be presented and discussed based on two overarching conclusions. First, regular primary teachers should apply a needs-based approach instead of a problem-based approach when facilitating social participation. Second, students’ perspectives should be taken into account when addressing their social participation. The article also provides recommendations and implications for practice, in order for teachers and professionals to realize a needs-based approach and include the (social) perspectives of students with and without social-emotional and behavioural difficulties. These recommendations and implications are meant to be a message for practice and policymakers because only by a needs-based and student-centred approach inclusive education can be met.