De Nederlandse overheid financiert scholen in het primair onderwijs op basis van hun leerlingpopulatie. Scholen met veel leerlingen uit achterstandswijken krijgen extra geld om te compenseren voor factoren die het leerproces negatief kunnen beïnvloeden. Het CBS hanteert daarvoor een formule waarin factoren als opleidingsniveau van de ouders, land van herkomst, verblijfsduur van de moeder in Nederland en of het gezin in de schuldsanering zit, opgenomen zijn. Wat uitdrukkelijk niet wordt verdisconteerd, is het intelligentieniveau van leerlingen. In een opiniestuk stellen Van der Velden en Van de Werfhorst dat dit oneerlijk is. Als leerling heb je geen keuze wat je sociaaleconomische situatie betreft, maar ook niet hoe intelligent je ter wereld kwam. Desondanks wordt intelligentie niet meegenomen in het rekenmodel, terwijl het lesgeven aan intelligente leerlingen een stuk eenvoudiger is dan aan minder intelligente leerlingen, aldus de auteurs. Afgezien van de vraag of deze stelling juist is, boezemt deze suggestie mij veel angst in. Voor je het weet, worden scholen verplicht om een IQ-test af te nemen om de (extra) financiering die iedere school wil te rechtvaardigen. IQ-testen zijn onbetrouwbaar en niet valide (van Hoogdalem & Bosman, 2023) en veroorzaken het Pygmalion-effect. Laten we niet opnieuw een landelijk schandaal veroorzaken waar iedereen over tien jaar van zegt: ‘Hoe kon dit gebeuren?’ Pedagogen en psychologen: toon bescheidenheid als het gaat om het voorspellen van de ontwikkeling van individuen op basis van testen die gebaseerd zijn op gemiddelden van grote groepen. Het kan niet en daarom mag het niet!
PS. Er is maar één objectieve factor die (extra) financiering van scholen rechtvaardigt, namelijk het inkomen van de ouders.
Hoogdalem, A. van, & Bosman, A.M.T (2023). Intelligence tests and the Individual: Unsolvable problems with validity and reliability. Methodological Innovations. doi:10.1177/20597991.2023.1213871
Velden, R. van der, & van der Werfhorst, H. (2023). Corrigeren voor IQ? Slecht idee. Didactief, 53(6), 30-31.