Dit themanummer gaat over Ondersteunde Communicatie (OC). OC helpt mensen die niet of moeilijk spreken met alternatieve communicatievormen en -middelen. De hulpmiddelen zijn bijvoorbeeld spraakcomputers en communicatieboeken, maar ook (eenvoudige) gebaren, lichaamstaal en pictogrammen. Een prachtig voorbeeld van OC in actie was te zien tijdens Koningsdag in Nijmegen, waar in een speeltuin een speciaal bord stond om kinderen te helpen met communiceren tijdens het spelen. Dit bord, met pictogrammen die woorden vertegenwoordigen, stimuleert communicatie en creativiteit zonder gesproken taal. Dergelijke initiatieven bevorderen inclusie en participatie van kinderen die niet of moeilijk kunnen praten. Ze benadrukken het belang van gelijke kansen voor alle kinderen, ongeacht hun beperkingen. Dit soort voorbeelden maken het des te belangrijker om stil te staan bij het cruciale belang van OC, een onmisbaar hulpmiddel voor mensen die niet of nauwelijks kunnen spreken. Ik ben dan ook verheugd dat dit themanummer boeiende artikelen aanreikt die – ieder op eigen wijze – laten zien hoe OC het leven van mensen die niet of moeilijk spreken kan verbeteren.
Van Balkom en Deckers zoomen in op wat Ondersteunde Communicatie is en hoe OC op een passende wijze kan worden ingezet. Degrieck vult deze inzichten aan met enkele valkuilen waarop begeleiders kunnen letten bij OC in de praktijk.
De Nederlandstalige versie van de Communication Matrix voor kinderen en jongeren met communicatief meervoudige beperkingen helpt behandelaars om communicatievaardigheden te meten en om de best passende vorm van OC te kiezen. Drašković et al. voerden een onderzoek uit om de Nederlandstalige versie te valideren. De resultaten laten zien dat de Communication Matrix intern consistent is met een acceptabele constructvaliditeit en een duidelijke concurrente validiteit.
Ook voor mensen met het downsyndroom (DS) is het van belang om hun communicatieniveau accuraat te beoordelen. Pavlis-Maldonado et al. onderzochten de ComVoor-2 en ontwikkelden de ComVoor-2-DS voor mensen met DS. Het aangepaste meetinstrument maakt een accurate beoordeling van hun communicatieniveau mogelijk. Het heeft een significant kortere afnametijd en vermindert gerapporteerde focusproblemen, fysieke problemen en ontwijkend gedrag.
Theunissen, Bastiaansen en Van der Burg laten zien hoe met de LOeS-werkwijze kinderen die OC gebruiken succesvol kunnen deelnemen aan klassikaal lees- en spellingsonderwijs, wat hun maatschappelijke participatie vergroot. De methode maakt het mogelijk om niet alleen doelwoorden maar ook niet-getrainde woorden te leren, wat wijst op een effectieve generalisatie van vaardigheden.
De artikelen in dit themanummer illustreren elk op unieke wijze hoe OC een verschil kan maken in het leven van mensen die niet of moeilijk spreken. Ze benadrukken de noodzaak van inclusieve onderwijspraktijken, de ontwikkeling van specifieke diagnostische tools en de validering van bestaande meetinstrumenten. OC opent deuren naar gelijkwaardige deelname en biedt kansen om te groeien. In een wereld waarin communicatie de sleutel is tot participatie, verdient OC onze volle aandacht en inzet. Het is niet alleen een hulpmiddel, maar een fundamenteel recht voor iedereen die moeite heeft met spreken. Laten we ons blijven inzetten om deze vorm van ondersteuning te optimaliseren en beschikbaar te maken voor diegenen die het nodig hebben.