De manier waarop beroepskrachten in het Speciaal Onderwijs (SO) in Nederland in de onderwijsomgeving omgaan met het (problematische) mediagebruik van leerlingen, is nog weinig bestudeerd. Wel is bekend dat kinderen met extra ondersteuningsbehoeften in de thuissituatie vaker met problematisch mediagebruik te maken hebben. Via interviews met 19 beroepskrachten (o.a. leerkrachten, intern begeleiders, gedragswetenschappers) van 3 SO-scholen is daarom onderzocht (a) wat voor media de leerlingen gebruiken en welke online kansen en problemen zij daarbij ervaren, (b) welke kinderen het meest vatbaar voor problemen zijn, (c) hoe de beroepskrachten met de problemen op school omgaan, en (d) wat ze daarbij nodig hebben om effectief te zijn. In lijn met buitenlands onderzoek onder vergelijkbare kinderen met ondersteuningsbehoeften hebben leerlingen in het SO volgens beroepskrachten vooral problemen met overmatig gamen, gewelddadige films en games bekijken of spelen, en online ruzies en pestgedrag. In mindere mate hebben leerlingen in het SO ook al te maken met seksueel getinte media versturen of ontvangen. Deze problemen hangen volgens beroepskrachten specifiek samen met het geslacht en met de sociaal-emotionele en cognitieve beperkingen en gedragsproblemen van de leerlingen. Daarnaast noemden beroepskrachten het ontbreken van een consequente en betrokken opvoeding door de ouders als een belangrijke factor voor problematisch mediagebruik van de leerlingen. Beroepskrachten vinden het lastig om het problematisch mediagebruik, dat vaak buiten de school begint, op school op te lossen of te voorkomen. Het vraagt maatwerk door de typische beperkingen of problemen. Ook ontbreekt het aan kennis over kinderen en media-effecten, in te zetten lessen mediawijsheid, overleg met de ouders over mediaopvoeding en structurele ondersteuning vanuit management.
Kernwoorden: speciaal onderwijs, cyberpesten, gameverslaafd, mediaopvoeding, mediawijsheid
OVER DE AUTEURS
Emma Middag, MSc, is medior onderzoeker bij het lectoraat Jeugd & Media, hogeschool Windesheim, Zwolle. E-mail: eg.middag@windesheim.nl.
Prof. dr. Peter Nikken is lector bij het lectoraat Jeugd & Media, hogeschool Windesheim, Zwolle en hoogleraar Mediaopvoeding bij de Erasmus School of History, Culture and Communication, Rotterdam. E-mail: p.nikken@windesheim.nl.
Dr. Inge Wissink is universitair hoofddocent bij de afdeling orthopedagogiek (psychosociale problemen) van de Universiteit Utrecht. E-mail: i.b.wissink@uu.nl.
Dr. Svenja Büttner is senior onderzoeker bij het lectoraat Jeugd & Media, hogeschool Windesheim, Zwolle. E-mail: s.a.buttner@windesheim.nl.