De afgelopen maanden liep in het Museum Dr. Guislain in Gent de tentoonstelling Ongehoord. Doorheen de tentoonstelling word je als toeschouwer meegenomen in het onderzoekstraject dat onderzoekster Leni Van Goidshoven aflegde met een aantal mensen voor wie communiceren niet altijd vanzelfsprekend is. Mensen die over een andere soort stem als de onze beschikken, maar niet altijd de kans krijgen om gehoord te worden. Via creatieve workshops – in samenwerking met een aantal kunstenaars – ging Leni gedurende twee maanden de ontmoeting met hen aan.
De tentoonstelling doet je stilstaan bij vragen als ‘wie horen we niet?’, ‘welke verhalen zijn dominant aanwezig in de samenleving en waarom?’ en ‘welke alternatieve manieren zijn er om mensen te horen?’. De passages tijdens de tentoonstelling illustreren dat het antwoord op veel van deze vragen samengaat met macht en heersende normen en voorwaarden over hoe we mogen vertellen. Filosoof Ignaas Devisch benoemde het in een recent interview op de volgende manier: “Enkel diegene die het woord voert, krijgt aandacht. Wie zwijgt omdat hij de juiste woorden niet vindt, blijft in de schaduw staan.”
Als iemand niet spreekt, wil dit dan zeggen dat die geen verhaal te vertellen heeft? Of vraagt dit dat we op een andere manier gaan luisteren? Via het project (On)gehoord wordt duidelijk dat alternatieve expressievormen, zoals schommelen of het maken van filmpjes, kunnen resulteren in een echte ontmoeting, waar het in interactie gaan tussen twee personen centraal staat. Het toont het belang van echt luisteren, waarbij het niet enkel gaat over datgene wat in een verbaal verhaal verteld wordt, maar waarbij je je volledige lichaam inzet om in ontmoeting te gaan met de ander en samen een verhaal te creëren. Op die manier wordt er wederzijds in contact getreden en connectie gemaakt en gaat het niet langer over een stem geven aan hij of zij die niet gehoord wordt.
(On)gehoord roept ons als orthopedagogen op om op zoek te gaan naar een veelheid aan verhalen, waar verschillende kanten in beeld komen, vanuit verschillende werelden en culturen. Op die manier dragen we bij aan het bieden van een tegengewicht tegen stereotypen en komt er ruimte voor een diversiteit in vormen van communicatie en verhalen die ons dagelijks leven kleuren. Een prikkelende uitdaging!
Er verscheen eveneens een boek over dit project, waarin onder meer theatermakers, dansers, filosofen en orthopedagogen je meenemen in hun visie op dit thema: https://www.epo.be/nl/gezondheid/4819-ongehoord-9789462672888.html.