Eind mei 2021 verscheen in de media (onder meer op de website van VRT-nieuws) een bericht rond het gezondheidsbeleid op scholen in Vlaanderen op basis van een vierjaarlijks onderzoek dat uitgevoerd wordt op vraag van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. Een aantal bevindingen van deze studie zijn positief: in basis- en secundaire scholen wordt minder frisdrank en meer (gratis) kraantjeswater aangeboden dan vroeger. Er zijn ook enkele aandachtspunten: zo worden er niet op alle scholen maaltijden met voldoende groenten geserveerd. De resultaten tonen ook aan dat er nog steeds veel vlees wordt aangeboden, in plaats van vleesvervangende alternatieven. Er blijkt in het onderwijs gelukkig wel sterk ingezet te worden op mentaal welbevinden en op aandacht voor beweging.
Een opvallende bevinding en aanbeveling is dat er moet worden opgelet met te veel aandacht voor illegale drugs. In het nieuwsbericht stond hierrond het volgende: “73% van de basisscholen en 81% van de secundaire scholen geeft les over het thema ‘illegale drugs’. Maar te veel aandacht of te vroeg aandacht geven aan de problematiek kan sommige leerlingen net nieuwsgierig maken in plaats van ontradend werken.” Dit laatste advies lokte een aantal reacties uit, onder meer van Vlaams minister van Welzijn en Gezondheid Wouter Beke, die verwijst naar het belang van drugpreventie op scholen: “Ik denk dat het belangrijk is dat daarover gesproken wordt, om de risico’s ook heel duidelijk te maken van druggebruik: de gezondheidsrisico’s, de sociale risico’s én de maatschappelijke risico’s” (Bron: VRT-nieuws).
Ook Frie Lauwers, die reeds vijfentwintig jaar vorming in (basis)scholen voorziet, verwijst in de krant De Standaard naar het belang om druggebruik bij kinderen en jongeren bespreekbaar te maken op school. Ze geeft hierbij aan dat kinderen en jongeren sowieso met drugs in aanraking komen en dat een open dialoog hierrond belangrijk is. In het interview in de krant verwijst ze onder meer naar “eerlijke communicatie en getuigenissen (…) mits ze juist gekaderd worden”. Volgens haar is het dan ook onmiskenbaar belangrijk dat er in de klas over druggebruik gesproken wordt.
Kathleen Peleman, directeur van het Vlaamse Expertisecentrum Alcohol en Andere Drugs (VAD), verwijst naar recent wetenschappelijk onderzoek om in de lagere school geen collectieve lessen rond druggebruik te organiseren: “Heel veel preventielessen gebeurden vroeger vanuit het buikgevoel. Toen in de klas gevraagd werd ‘wie van jullie heeft al eens alcohol gedronken?’, werd heel veel nieuwsgierigheid opgewekt. Maar nu weten we dat dat niet goed is” (geciteerd uit een interview met Kathleen Peleman gepubliceerd op de website van VRT-nieuws).
Dat scholen een belangrijke rol spelen op het gebied van gezond leven in het algemeen en middelengebruik meer specifiek, staat evenwel buiten kijf. Aandacht voor zowel kennis van gedegen wetenschappelijk onderzoek als praktijkgerichte ervaringskennis is belangrijk om dit probleem aan te pakken. Verder inzetten op onderzoek, in samenwerking en overleg met de praktijk, is dan ook essentieel.
P.S. Op de volgende website biedt VAD een uitgebreid pakket rond verslavingspreventie in het onderwijs aan:
https://www.vad.be/catalogus/detail/leerlijn-verslavingspreventie-in-het-onderwijs