Nederlandse en Vlaamse jongeren scoren gemiddeld genomen hoog op levenstevredenheid en geluk. Hun mentale gezondheid lijkt echter in toenemende mate onder spanning te staan als gevolg van prestatiedruk en hoge maatschappelijke verwachtingen, waarbij school de grootste bron van stress is. Dergelijke signalen worden ook al in het basisonderwijs gezien. Het doel van de huidige systematische review is het in kaart brengen van factoren die samenhangen met schoolgerelateerde burn-out bij kinderen en jongeren in het basis- en voortgezet onderwijs. Het biopsychosociale model is hiervoor als raamwerk gebruikt. Er is een systematische zoekstrategie uitgevoerd in PubMed en PsycINFO volgens de richtlijnen van het PRISMA-protocol. Geïncludeerd werden studies waarin schoolburn-out als afhankelijke variabele is meegenomen, geoperationaliseerd en gemeten bij jeugdigen tot 18 jaar en die vanaf 1950 tot en met november 2020 zijn gepubliceerd in Nederlands- of Engelstalige peer-reviewed tijdschriften. In totaal werden er 49 studies geïncludeerd met data van tezamen 150.433 jeugdigen van circa 1386 scholen, van wie 140.697 unieke proefpersonen. De gemiddelde leeftijd van alle scholieren samen was 14,75 jaar (SD = 0,93). Op zowel biologisch, psychologisch als sociaal niveau zijn er factoren die samenhangen met schoolgerelateerde burn-out bij jongeren. Naast een individuele kwetsbaarheid bij de jeugdige zelf zijn er sterke aanwijzingen voor een belangrijke rol van omgevings- en sociale factoren bij schoolburn-out. Voor kinderen in het basisonderwijs ontbreken relevante studies. Aanbevelingen hebben betrekking op zowel individueel, school- als beleidsniveau en richten zich op zowel preventie, begeleiding, behandeling als onderwijsbeleid. Tevens worden de belangrijkste beperkingen en aanbevelingen voor toekomstig onderzoek besproken.
Kernwoorden: schoolburn-out, stress, kinderen, jongeren, systematisch review
OVER DE AUTEURS
Eric Santegoeds MSc., klinisch neuropsycholoog, is werkzaam als behandelaar en onderzoeker bij Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie te Ede. E-mail: e.santegoeds@karakter.com.
Milou Nieuwenhuizen MSc., psycholoog, is werkzaam als behandelaar en onderzoeker bij Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie te Ede. E-mail: m.nieuwenhuizen@karakter.com.
Drs. Anne-Marie van Doorn-Brink, GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch psycholoog, is werkzaam als onderzoeker bij de academische werkplaats VU-’s Heeren Loo (Viveon) en behandelaar bij Dimence GGZ. E-mail: annemarie.van-doorn@sheerenloo.nl.
Drs. Sammy Roording-Ragetlie, klinisch neuropsycholoog, is werkzaam als behandelaar en onderzoeker bij Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie te Ede. E-mail: s.roording@karakter.com.