Denken in hokjes… We maken ons er allemaal weleens schuldig aan. Dit geldt niet alleen voor de eigen omgeving, maar ook in het werken als orthopedagoog maken we ons er schuldig aan. Een leerling met een gedragsprobleem stoppen we in hokje ‘cluster 4’, een leerling met lichte leer- en opvoedingsproblemen in hokje ‘speciaal basisonderwijs’. Hoewel er in het onderwijs tegenwoordig meer nadruk ligt op de extra ondersteuningsbehoefte van de leerling en minder op het labelen, hebben we toch nog veel ‘hokjes’. Dit wordt helemaal duidelijk als je kijkt naar de diverse verschillende type scholen die we in Nederland hebben.
Voor bijna elk type probleem en/of beperking is wel een school beschikbaar. In regio’s waar tegenwoordig sprake is van een krimp in leerlingaantal, hebben deze verschillende scholen niet altijd meer bestaansrecht, wat soms leidt tot het sluiten van de deuren. Een gevolg hiervan is dat expertise verdwijnt en leerlingen niet altijd thuisnabij onderwijs kunnen volgen. Het integreren van verschillende scholen voor speciaal (basis)onderwijs is hiervoor een oplossing en biedt veel mogelijkheden.
In een geïntegreerde onderwijsvoorziening worden verschillende scholen voor speciaal (basis)onderwijs samengevoegd, wat leidt tot één onderwijsvoorziening. Expertise wordt gebundeld, leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte kunnen thuisnabij onderwijs volgen en hoeven niet verwezen te worden naar een school ver(der) weg, en – minstens zo belangrijk – leerlingen hebben meer mogelijkheden om onderlinge contacten op te doen. Om deze vorm van integratie te stimuleren heeft het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap afgelopen jaar een experimentregeling geïmplementeerd. Een zestal scholen valt sinds schooljaar 2018-2019 binnen deze regeling, wat betekent dat de scholen gedurende vier jaar experimenteren met onderwijs aan leerlingen met verschillende ondersteuningsbehoeften in één onderwijsvoorziening. Onderdeel hiervan is het inrichten van gemengde groepen leerlingen; leerlingen van oorspronkelijk verschillende scholen worden gemengd en vormen samen één groep.
Uiteraard komen de scholen die hiermee bezig zijn voor veel uitdagingen te staan, maar het levert ook veel op. Zo nam ik deze week een inspirerend interview af met een schoolleider van een van de experimenten naar aanleiding van een beleidsonderzoek dat ik uitvoer in opdracht van het Ministerie van OC&W. Er wordt geëxperimenteerd met gemengde groepen leerlingen, er worden onderwijs-zorgarrangementen ingericht en maatwerktrajecten aangeboden voor thuiszittende leerlingen, er wordt gerichte professionalisering van leraren aangeboden en noem zo maar op. Het effect is duidelijk zichtbaar: minder denken in hokjes doordat de leerling en zijn/haar ondersteuningsbehoefte centraal wordt gesteld. Hoe mooi is dat! Geen hokjes meer, maar uitgaan van de individuele behoefte van de leerling. Ik word enthousiast als ik dergelijke ontwikkelingen zie en hoor wat voor uitwerking dat heeft. Op leraren, leerlingen, ouders, en uiteindelijk hopelijk op de gehele maatschappij. Minder denken in hokjes, maar uitgaan van de mogelijkheden van ieder individu! Dat is toch waar je als orthopedagoog naar wilt streven?