Nog even heb ik de hoop gehad 2020 te kunnen afsluiten met een coronaloze Volgspot. Maar we moeten nu echt accepteren dat 2020 als hét coronajaar de geschiedenisboeken ingaat. Het is niet anders. Het afgelopen jaar heeft naast verdriet, angst en verwarring ook veel veranderingen en nieuwe ervaringen gebracht. Het was in dat opzicht een leerzaam jaar.
De veranderingen die plaatsvonden in ons werk, waren grotendeels niet vrijwillig maar waren veranderingen uit noodzaak. Deze veranderingen brachten veel ongemak en onwennigheid met zich mee, maar soms ook gemak. Er is gemak voor één ding: een 45 minuten durende behandelsessie is (in de meeste gevallen) een 45 minuten durende behandelsessie, voor zowel de behandelaar als voor de cliënt. De cliënt is bovendien niet een halve dag kwijt om naar de afspraak te komen en weer naar huis te gaan. Voor sommige ouders die ik ken een grote winst. Cliënten kunnen hun afspraken daarnaast vrijwel overal laten plaatvinden. Als je je drukke zoontje bij de voetbaltraining afzet, kun je als ouder vervolgens in de auto zitten om het ouderbegeleidingsgesprek met de behandelaar te voeren terwijl je wacht tot de voetbaltraining voorbij is. Dit is enorme tijdwinst, een praktisch voordeel dus.
Online behandelingen zijn inmiddels niet meer de toekomst van de geestelijke gezondheidszorg en jeugdhulp. Die toekomst is door COVID-19 noodgedwongen vervroegd naar nu. En toch, hoeveel voordelen er ook zijn te bedenken en hoe belangrijk het als professionele hulpverlener is de mogelijkheden van technologie te omarmen en mee te gaan met de moderne tijd, moeten we ook de vraag blijven stellen of we met deze vorm van hulpverlenen niet ook iets missen? Hoe zit het met het gevoel dat het kantoor van de professional of een therapeut een derde plaats is, een veilige ruimte, noch werk, noch thuis, maar een plaats die, voor die drie kwartier op zijn minst, voelt als een ruimte waar de ouder en kind de volledige aandacht krijgen? Niet elke ouder en kind zijn hetzelfde en gericht op nastreven van praktische voordelen en gemak. Voor veel ouders en kinderen zit er namelijk een troostend ritueel in het openen van de kamer van de hulpverlener en in de bijeenkomst die daarop volgt. Van nabij ervaren dat er aandacht voor jou, jouw verhaal en jouw moeilijkheden is. Dat er een veilige haven is, een plek waar je een luisterend oor vindt bij iemand die met je meedenkt en je steunt. Dat kan ook in een virtuele ruimte, zullen enkele collega’s zeggen. Dit is inderdaad voor een deel van de ouders en kinderen het geval. Maar ik denk ook aan die ouders en kinderen met een verleden, met ervaringen van in de steek gelaten zijn, die snel ontregeld raken en voor wie het belangrijk kan zijn dat ze nabijheid en beschikbaarheid daadwerkelijk ervaren tijdens een persoonlijk contactmoment. Hier geldt echter ook ‘one size does not fit all’. Het blijft maatwerk en inschatten wat werkt voor wie en wanneer. Net zoals er nu mensen zijn die 2020 voornamelijk zien als het zwarte jaar van de pandemie die de wereld op zijn kop heeft gezet, zullen er ook zijn die 2020 omarmen als het jaar van de mogelijkheden en vernieuwingen. Laten we in ieder geval hopen dat we in 2021 de keuze voor online of live contact weer zelf in de hand hebben.