In dit artikel beschrijven we de resultaten van een vragenlijstonderzoek naar de verschillen op het gebied van muzikale kennis en vaardigheden tussen ervaren musici met en zonder dyslexie. De resultaten geven niet alleen inzicht in de dagelijkse problemen die musici met dyslexie ondervinden, maar bieden ook aanknopingspunten voor een goede afstemming in het (hoger) muziekonderwijs. Aanvankelijk vulden 102 respondenten de vragenlijst in, waarvan er 81 bruikbaar waren: 18 ingevuld door musici met dyslexie en 63 door musici zonder dyslexie. De interpretatie van de antwoorden richt zich niet alleen op de muzikale kennis en vaardigheden, op de manier van musiceren en hoeveelheid oefening, maar ook op de mate waarin het gaat om bewuste en geïsoleerde kennis en vaardigheden of om kennis en vaardigheden die op elk moment en in elke situatie tijdens het musiceren vlot en min of meer onbewust zijn toe te passen. Het meest kenmerkend is dat willekeurige afspraken en associaties (zoals het lezen en verklanken van muziekschrift) onvolledig of zeer moeizaam geautomatiseerd zijn geraakt, wat gepaard gaat met het ervaren van problemen in de (meer complexe) praktijk van het uitvoeren van muziek. De conclusie van het onderzoek is dat musici met en zonder dyslexie onderling een aantal zeer uitgesproken en significante verschillen laten zien, die meer aandacht, begrip en aanpassingen vereisen binnen het (hoger) muziekonderwijs.
Kernwoorden: dyslexie, professionele musici, automatiseren van basale muziekkennis, blijven ervaren van problemen, vragenlijstonderzoek
OVER DE AUTEURS
Prof. dr. Wied (A.J.J.M.) Ruijssenaars is (emeritus) hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen, afdeling Orthopedagogiek. E-mail: a.j.j.m.ruijssenaars@rug.nl.
Marnick W. Tappel is (een dyslectisch) professioneel musicus (opleiding ArtEZ Conservatorium), werkzaam in het (muziek)onderwijs en student muziektherapie. E-mail: marnick94@gmail.com.
Birgit S. Jaarsma is professioneel musicus (opleiding Koninklijk Conservatorium Den Haag) en als zelfstandig orthopedagoog werkzaam in de Praktijk Orthopedagogiek Leiden. E-mail: birgitjaarsma@icloud.com.