De vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg zet de klassieke, residentieel gekleurde visie op vereiste competenties van hulpverleners op losse schroeven. Enerzijds dienen hulpverleners zorggebruikers en hun wensen meer centraal te stellen en een meer gelijkwaardige zorgrelatie na te streven. Anderzijds moeten ze sterk inzetten op het uitbouwen van verbinding met de maatschappij. Door het solitair karakter van outreachend werk moeten hulpverleners (inclusief orthopedagogen) meer autonoom beslissingen nemen en de impact ervan zelfstandig monitoren. Hoe zorggebruikers binnen de geestelijke gezondheidszorg dit zelf ervaren, is onduidelijk. Aan de hand van de open vraag ‘Wat is voor u een goede hulpverlener?’ en een ‘diamond ranking’ methode wordt nagegaan welke competenties zorggebruikers die opgevolgd worden door een mobiel outreachteam belangrijk vinden en hoe zij deze beleven. In totaal werden 64 interviews afgenomen. De interviews werden via een framework-methodiek geanalyseerd. Uit de antwoorden op de open vraag komt naar voren dat bevraagde zorggebruikers de relationele band met begeleidende hulpverleners essentieel achten. Naast het belang van connectie onderstrepen ze ook het belang van het katalyseren van emoties, het toewerken naar doelen en het stimuleren van experimenteren met alternatief gedrag. Uit de diamond ranking blijkt dat betrouwbaar geachte hulpverleners naast het respecteren van zelfbeschikking het mandaat hebben om situaties of beslissingen van de zorggebruiker in vraag te stellen. Protocollair werken staat haaks op de gewenste authentieke opstelling die nodig is om een goede hulpverlenersrelatie uit te bouwen. Het inbouwen van periodieke evaluatiemomenten en het opstellen van een op voorhand goedgekeurd crisisplan is voor zorggebruikers essentieel. Het uitbouwen van een sociaal netwerk en een band met de samenleving blijken belangrijke uitdagingen voor zorggebruikers, maar zijn essentieel wil de vermaatschappelijking van de zorg zijn doel bereiken en bijdragen tot volwaardig burgerschap en een bevredigende kwaliteit van leven.
Kernwoorden: zorgvermaatschappelijking, geestelijke gezondheidszorg, herstel, competenties
OVER DE AUTEURS
Jürgen Magerman is GGZ-verpleegkundige met ervaring in de verslavingszorg. Op heden is hij werkzaam als onderzoeker aan expertisecentrum EQUALITY // ResearchCollective binnen HOGENT en Universiteit Gent, vakgroep Orthopedagogiek. E-mail: jurgen.magerman@hogent.be.
Stefaan De Smet is lector geestelijke gezondheidszorg aan HOGENT in de opleidingen orthopedagogie en verpleegkunde en verbonden aan de onderzoekscentra EQUALITY // ResearchCollective en SUPRB. E-mail: stefaan.desmet@hogent.be.
Jessica de Maeyer is coördinator van het onderzoekscentrum EQUALITY // ResearchCollective en docent binnen de opleiding orthopedagogie, HOGENT. E-mail: jessica.demaeyer@hogent.be.
Wouter Vanderplasschen is hoofddocent orthopedagogiek en vakgroepvoorzitter aan de Universiteit Gent en leidt er de onderzoeksgroep Herstel & Verslaving. E-mail: wouter.vanderplasschen@ugent.be.