In 1948 formuleerde de VN de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. In 1950 heeft Nederland dit verdrag geratificeerd. Interessant aan dit alles is dat er, ondanks de stelling dat dit voor alle mensen geldt, voor onderscheiden groepen aparte verdragen moesten komen, waaronder vrouwen en mensen met een handicap. Zo werd in 2006 het VN-verdrag van de Rechten van de Mensen met een Handicap/Beperking aangenomen*. In het verdrag staat net als in het algemene verdrag dat alle mensen gelijk zijn voor de wet. Daar schort het in Nederland echter behoorlijk aan als het gaat over mensen met een beperking, in het bijzonder zij die handelingsonbekwaam worden verklaard en door de rechtsspraak een curator krijgen toegewezen. Een curator heeft vrijwel onbegrensde macht over het leven van de curandus/curanda. Zo kan deze bepalen hoeveel geld deze krijgt, waar deze woont, of deze mag trouwen met iemand naar keuze (er moet toestemming gegeven worden), of er een beschermingsmaatregel aangevraagd kan worden (bv. Wet Zorg en Dwang), etc. De relatie tussen de curator en de curandus/a heeft veel weg van de bezitsverhouding tussen een slaveneigenaar en een slaafgemaakte. De curandus/a heeft vrijwel geen mogelijkheden om zelf beslissingen te nemen, is sterk afhankelijk van de goedertierenheid van de curator en kan bijna niet van de curatele afkomen. Zoals een jurist het treffend zei: “Curatele is als Hotel California; You can check in, but you can’t check out.” De ggz en de VG-sector zouden eens goed moeten denken over de rol die zij in dit proces spelen. Het rapport van de Alliantie VN-verdrag Handicap is een mooie aanleiding voor dat reflectieproces.
Referentie
Alliantie VN-verdrag Handicap (2019). Schaduwrapportage Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap in Nederland. https://coalitievoorinclusie.nl/wp-content/uploads/2023/08/Schaduwrapport-VN-verdrag-Handicap-2019.pdf
* Nederland heeft dit verdrag overigens pas in 2016 geratificeerd.